Kafka e ujkut

Romani i parë; “Kafka e ujkut”, botoi “Toena”, Tiranë 2001

Fragmend nga romani

1.

         Drini, deri sa po fluturonte mbi Shqipëri, nga dritarja e aeroplanit ai pa diçka të çuditshme. Po shikonte një pejzash, që aq herë e kishte imagjinuar, por asnjëherë nuk kishte krijuar urrejtje në atë imagjinatë. Para sysh një mbretëri e kupolave të betonuara që u ngjanin skulpturave tragjike të një skulptori që ishte shkëputur nga jeta reale. Që kishte jetuar jashtë botës dhe artit shpirtëror. Në fantazinë e kësaj pamje, mundohej të dalloj lidhshmërinë e figurave prej betoni që qeshnin njëra me tjetrën, ashtu të ngrira, dhe pamjet e bjeshkëve të mbuluara më borë. Mirëpo, pa i përfunduar krahasimet, para syve kupolat prej betoni i dukeshin se po talleshin me te, pse nuk ishte në gjendje ta kuptonte mosfunksionimin e tyre në kohë. Në pozicionin e tyre të trekëndëshit dukej diç më shumë se një rreth tragjik brenda të cilit nuk kishte ndodhur vetëm një absurditet qesharak, po diçka ku avullonte koka e njeriut.

         Sa më shumë që i shikonte ato kufoma prej betoni, aq më shumë i dukej se trazimi i tyre nuk mungonte edhe sot. Brenda atyre skulpturave prej betoni u mundua ta shikojë historitë e mistershme të mbështjella me kujtimet e njerëzve të gjallë, që i ruajtën në errësirën e ngrirë për aq kohë që rënkimet e tyre askush nuk i kuptonte. Vetëm në këtë pikë Drini nuk e fajësoj kohën sepse as ai nuk e ka kuptuar asnjëherë.

         Ajo ishte një gjuhë prej betoni.

         Duke u munduar ta kuptoj gjuhën e ftohtë të tyre, Drini kishte mbështetur kokën në dritaren e vogël të aeroplanit e po vështronte përjashta. Në këtë vështrim i ngatërroheshin edhe çastet kur aeroplani gjëmoi në nisje i mbushur me fate të njerëzve. Në një udhëtim që bartte plot fate të ndryshme.

         Ky ishte udhëtimi i dytë, brenda atij viti, por në dy kohë të ndryshme; pranverë dhe vjeshtë. Nga udhëtimi i parë, në mendje i silleshin përfytyrime të çuditshme, pas të cilave qëndronte një biografi fatale e mbështjellë me dhimbje që vetëm vetmia e kishte kuptuar për gjithë këto vite. Prandaj, udhëtimin e parë, dhe kthimin e menjëhershëm asnjëherë nuk dëshironte ta përfytyronte. Dikush u turpërua para kohës, sado ajo kohë ishte memece, e shurdhët, e pa gojë.

         Aterrimi i aeroplanit u bë më mjaftë vështirësi.

         Puthja e parë e aeroplanit me tokën sikur ua iku gjakun udhëtarëve që me aq ankth prisnin të zbrisnin në tokë. Disa i kishte kapluar një dridhje e çuditshme. „ Ja toka, e kësulave të bardha“, u shpreh një gazetar që vinte nga Hamburgu. E shikoj, por nuk foli asgjë. Iu ngatërrua një mendim i përsëritur; hyrjen në tokën e ndaluar, çuditërisht po e bëjë për të dytën herë përmes rrugës se pa zakonshme. Lëshohem nga ajri si një diversant që kërkon t´ia prishi qetësinë kryeqytetit. Eh, si janë mendimet çoroditëse nganjëherë?

         U dëgjua një përplasje.

         Ishte përqafimi me tokën. Në këto çaste udhëtarët morën frymë thellë dhe me një duartrokitje shfaqën gëzimin që aterrimi ishte i suksesshëm. Edhe kollitja e aeroplanit tregoj se makina e ndezur nga karburantet po e mirëpriste takimin më ca vija të bardha mbi betonin në aeroport. Në këto momente askush nuk kishte kohë të ëndërronte më shumë seç kishte ëndërruar për ato dy orë e dyzet minuta sa kishte zgjatur udhëtimi mbi retë e bardha.

         Dremitjet dhe klithma e aeroplanit pushoi.

         Filloi një klithmë tjetër. Një zhurmë e rëndomtë që përsëritet gjithmonë kur kalohet pragu i një kufiri të ëndrrave të gjata, kufiri i netëve të vjetruara dhe të mbetura mes nesh. Kur e puthi tokën aeroplani, Drinit iu duk sikur diçka po i mungon gjithë kësaj ëndrre të gjatë. Në këtë trokëllimë të pambarim iu kishin mpirë mendimet, sado që për disa sekonda e habiten peizazhet e tokës me kësula të bardha të betonuar dhunshëm aty ku gufon jeta. Në këtë përsëritje të shkurtër, papritur u gjendën aty ku të gjithë po nguteshin. Nguteshin që gjithsecili ta bëjë hapin e parë mbi asfaltin e aeroportit sikur të ishte ky ndonjë hap më i vlefshëm se hapi i Amstrongut në Hënë. " Për mua, ky hap ka më shumë vlerë se ai", tha një udhëtar i moshës se shtyrë që me anën e majtë të dorës fshiu mollëzat e faqeve të lagura dhe të rrudhura. Dora e trashë, instinktivisht ia preku plagën nën nofullën e djathtë të fytyrës ku dukej se e kaploj një ngjyrë e zverdhur.

         Ishte i vetmi udhëtar që nuk ngutej.

Ajo, që i ngatërrojë udhëtarët ishte koha dhe vendi ku duhej marrë bagazhin dhe treguar pasaportat. Në një hollë të hapur, me dy hyrje të kontrolluara nga policët dhe me dritaret që kishin xhama të thyera, ishte grumbulluar i gjithë bagazhi pa ndonjë renditje të caktuar. Askush nuk dinte nga t´ia filloj. Disa punëtorë të aeroportit që mbanin rroba gjysmë të kaltër, silleshin rreth udhëtarëve thuajse ua merrnin numrin e rrobave të trupit për t´ua qepur nga një kostum të ri në përshtatjen e kushteve klimatike të aeroportit. Në vend të informatave, pritjes dhe përcjelljes se udhëtarëve në aeroport, u krijua një tollovi. Një zhurmë. Me një kujdesie më të madhe Drini iu afrua sportelit për dorëzimin e pasaportave. Oficerja e aeroportit që bënte kontrollimin, e njoftoi se nuk mund të futeshin brenda pa e mbushur një fletë hyrëse me disa pyetje. Fletën ua lëshoi në dorë një punëtorë tjetër pa i shikuar fare. E shikuan shumica atë fletë ngjyrë të gjelbër, ku ishte e shkruar në gjuhën shqipe, anglishte, frëngjishte dhe greqisht.

         -Një formalitet administrativ, - i tha një oficer doganor që i sillej rrotull sikur dëshironte ti qetësonte.

         -Po këta të tjerët pse nuk po e mbushin?, - pyeti një i ri.

         -Janë shqiptarë, - u qesh oficeri.

         -Edhe unë jam shqiptar, - u shfry ai.

         -E di, shqiptar je, po kështu e thonë disa formalitete të administratës shtetërore. Pastaj, ky është shtet i huaj për ju.

         I riu u skuq nga një inat i brendshëm. Arriti të pëshpëritë nëpër dhëmbë vet fjalët „ i huaj“ dhe plotësoj formularin. U afrua përsëri në radhë. Oficerja pasi ia mori nga dora pasaportën dhe formularin e shikoj me inat.

         -Gabim e ke plotësuar, zotëri.

         -Pse? - ndërhyri i riu pa të keq.

         -Nënshtetësinë me sa e di, jugosllave e ke...?! Plotësoje një tjetër, e tani liroje radhën.

         -Gaboheni shumë zonjë, unë s´jam jugosllav.

         -E di. Njësoj, po kështu thonë rregullat, - shtoi oficerja.

         -Nuk e mbushë ndryshe, - u inatos i riu.

         -Je i detyruar nëse dëshironi të kaloni. - Shpjegonte me fodullëk oficerja. Një pjesë e ndërgjegjes se udhëtarëve ishte akoma nën hijen e ëndrrës për kryeqytetin. Në këtë shfaqje më një akt, ku rolin kryesor e luante oficerja doganore Drini po zvogëlohej gjithnjë.

         I riu nuk e kuptonte se ishte futur në një dialog të gabuar, por nuk mund ta frenonte veten. Me këmbëngulje nuk e lëshonte radhën me gjithë kërkesat e disa udhëtarëve. Në kohën tonë në hapësirat e shtetit imagjinar ndodhin gjëra të tilla, të njëjtat gjë mbi gërmadhat e një sistemi, i cili zhbëhet mundohet të ngritët diçka e trashëguar mbrapsht dhe nga diçka e kopjuar gabimisht nga e kobshmja. Pikërisht për këtë arsye sjelljet e oficeres nuk tingëllon me aq cinizëm të ata që kohën e ngjarjeve tragjike të kësaj hapësire në fillim e gjer në mbarim të këtij shekulli e kuptojnë si filozofi të re politike.

         -Kushedi për ç´idiot e mendon të riun oficerja. - tha njëri më zë të shurdhët. Nuk e shikoi askush sepse dramatikja e shfaqjes po rritej. Drama priste aktin më të nxehtë.

         - Shoko, dëgjon ti apo si e ke hallin? Lësho rrugë dhe plotësoje shpejt formularin e ri, ndryshe... - i tha plot autoritet oficerja duke ia treguar më sy dy policët që rrinin në këmbë. Policët kishin hapur sytë në drejtim të te riut dhe po e shikonin sikur për herë të parë e panë ariun polar në një kryeqytet mesdhetar.

         - Si e ke emrin?- iu drejtua një oficer që e rroku për krahu.

Djaloshi nuk e qoi më gjatë. Ndjeu një shfryrje fjalësh të shurdhëta e të forta pas vetës kur po e ngërthenin zvarrë nëpër korridorin e mbushur plot njerëz. Të tjerët ia panë vetëm cepin e krahut kur atë të riun e futën në një kthinë. Njerëzit e panjohur që kishin dhimbje për të riun, e vështruan me sy të çakërdisur. „ Më kishte qëlluar shpesh të dëgjoja rënkime nga më të ndryshmet, por një rënkim të tillë që e lëshoj djaloshi, nuk më kishte qëlluar të dëgjoja moti“, e tregoi më vonë Drini atë përshtypje. Pastaj ulërimën e dëshpëruar të djaloshit e mbuloj qeshja e zgjatur si gjarpër i helmuar e punëtores se doganës. Edhe punëtorët e tjerë për rreth u qeshën me të madhe. Udhëtaret ajo qeshje i kafshoi në shpirte. Plaku me plagën në fytyrë vështroi një copë herë nga oficerja, i mbajti sytë krejtësisht pa i lëvizur dhe kur u bë gati të flasë, Drini e rroku për krahu. Ia kishte plotësuar formularin e tij sipas kërkesave të doganieres. Kur e lexoj u qesh.

          - „Që kurë, nuk jemi shqiptar?“

         - „Që nga dita e sotme“, - iu përgjigj Drini dhe më këtë bisedë u gjendem jashtë doganës. E shikuan edhe njëherë ndërtesën me dritare të palara duke shkëmbyer nga një cigare. Nuk i treguan njëri tjetrit nga vinin por në bazë të pasaportave gjithçka ishte marr vesh. Ai nga Amerika e, Drini nga Gjermania. E shikuan njëri tjetrin pa folur sikur dëshironim ta braktisnim në tërësi këtë tablo të ngurtë jete në kryeqytet. Në fytyrat e tyre u vërejtën njëqind pyetje, njëqind dëshpërime. Shikimi i tyre drejt ca kodrave përreth aeroportit, ishte kërkimi i parë, ta shfajësojnë vetveten nga diçka e ngarkuar aq gjatë. „ Sa gjatë? Shumë gjatë më është dashur ta ndrydhi përbrenda një inat të verbër të propagandës“, tha plaku më plagën në fytyrë. Drini u hoq sikur nuk e dëgjoj shfryrjen e tij, sikur nuk e vërejti inatin që i gufoi aq përnjëherë plakut.

         Ai vetëm psherëtiu.

         Drini u largua nga dogana shumë i lodhur, sikur të kishte udhëtuar këmbë nga Hamburgu gjer këtu e jo me aeroplan. Me gjithë këtë, era e ftohtë e mbrëmjes po mundohej ta qetësojë e t´i hiqte lodhjen. Copëzat e pamjeve të para vazhdonin ti vinin para syve ashtu të çuditshme, të pakapshme, të rënda që herë-herë nuk i dallonte se ç´ishin! Pamje reale apo lodhja e kishte hedhur në një botë të imagjinuar që s´kuptohej. Ishte vështirë.

         Mbi qytet ishte një qiell i mrrolur, më terrin që po lëshonte shtat dhe që shtrihej mbi gjithçka.

         Të gjithë nguteshin të largoheshin nga aeroporti.

********************

4.

         Ajo i mbylli sytë përgjysmë.

         Sa bukur, tha më vete, pa ditur as vet pse. Sa bukur! Sa bukur...! Këtë fjalë e përsëriti disa herë ajo në natën e 10 marsit të vitit 1997, dhe prapë nuk e kishte të çart pse e mendonte këtë? Pse i dukej kaq bukur kjo natë?! Ishin mendime këto që nuk i përsëriti asnjëherë gjatë rrugës prej aeroportit civil e gjer të hotel „Rudina“. Gjatë rrugës ku ta dinte se ç´farë i kapërthehej nëpër kokë. Mirëpo, kur u shtri në krevatin e shkarravitur pakë më par, i harroj për disa çaste kujtimet sepse dhoma iu duk e vogël dhe mendimet i humbën nëpër skutat e saja të papastra. Ishte kjo një dhomë hoteli me dy krevate, më një dritare të madhe e me perde të palara. „ Sa kohë do të ketë kaluar që s´ishin larë ato perde ngjyrë vjollce?“- mendoi Yllka pasi u shtri, ashtu në shpinë si Drini. Heshtja që vazhdoj ia nxiti edhe më kureshtjen të afrohej pranë tij. Ia hodhi një vështrim lutës për të marrë ndonjë përgjigje nga ai, u përpoq të gjente një përgjigje të përshtatshme për natën, për hotelin, për Kryeqytetin. Kur këtë nuk ia mundësoi Drini, iu afrua pranë dhe mundohej t´ia dëgjoi frymëmarrjen e shpeshtuar. Ishte formua një heshtje e dhunshme mes dy frymëmarrjeve. Ndoshta, në ato çaste Yllka mendonte për diçka si bukuri që atë natë nuk dinte pse u mungonte.

„ Pse i mungon kësaj nate gjithë ajo që e kisha menduar aq kohë?“ disa herë në heshtje e bëri këtë pyetje Yllka. Sa herë e përsëriste këtë pyetje dhe nuk merrte përgjigje, përpëlitej në vete, përpiqej t´i shmangej shikimeve nervoze të Drinit. Në mes të kësaj heshtjeje, frymëmarrjeve dhe papastërtive në hotel, kishte edhe diçka të veçantë që shfaqej në mendimet tyre. Ndoshta pse mendimet ishin të ngrira që ngjanin në diçka të trazuar, të frikshëm. Gjithfarë përfytyrimesh të fshehta, të pashpjegueshme ndërlikoheshin në ëndrrën për kryeqytetin. Ndoshta edhe nuk ishin të përgatitur sa duhet për një kohë të tillë, sepse i gjithë ai entuziazëm që kishin për ta kërkuar bashkërisht një kujtim të vjetër, për ta gjetur fillin e gjithë atyre tregimeve për varrin e babait, tani po u zëvendësohej me shpejtësi me një frikë, apo, diçka si frikësim.

Diçka si frikësim qarkullonte nëpër dhomën e vogël sado që të dytë kishin afruar kokat mbi jastëkun e bardhë, po të pa larë. Në atë gjendje dëgjonin tingujt e natës, ndonjë lehje të qenve, apo ndonjë thirrje të largët të të dashuruarve më natën, me errësirën e ngatërruar nga shiu që posa filloj. Era me shiun që vërsuleshin duke kuisur e fishkëllyer si me hidhërim mbi dritaret, jepte një muzikë të marshit luftarak. Të dytë i kishim hapur sytë, e shikonim tavanin ashtu të shtrirë në shpinë. Gjithë atë katrahurë që e përjetuan në aeroport, e programuan në trurin e tyre pa dashas, për ta ruajtur si relikt kohe shumë gjatë. „ Kur do të kemi kohë të bollshëm do ta rishfaqim në ekranin e syve dhe mendjes përsëri për ta gjykuar pa ndonjë nguti dhe paragjykim“, e pëshpëriten secili në mendjen e vet.

Të huajt që vinin ato ditë në kryeqytet, secili e ndiente se në atë vend kumbonte një tingull i fshehtë i kohës së keqe. Zotëronte një heshtje që krijonte parakushte të një rrënimi që shumë shpejt do të ndodhte. Për këtë rrënim, gjithçka pritej ti paraprinin copëza të palidhura ngjarjesh e veçmas do të dalin në shesh në fillim njerëzit me maska duke brohoritur gjithçka të pakuptimtë. Vandalizmin e këtyre njerëzve të padukshëm në fillim, shumëkush do ta kuptojë si karnavale kohe dhe do ti bashkëngjitet për të mirë. Kjo do të ndodhë më shpejtësi, çka gjasat ti shpëtojnë katrahurës së mëvonshme, gjasat që kryeqyteti të mos i përngjajë Romës së Neronit mbeten shumë të vogla.

         Yllkës ky shpjegim iu duk i padurueshëm, kur e dëgjoi për herë të parë në një mjedis njerëzish. Kaq i tmerrshëm iu duk takimi i parë më këta njerëz që më aq qetësi e gjakftohtësi i shfaqnin mendimet e veta për një katastrofë që do të ndodhte shumë shpejt, saqë ishte gati-gati që aty për aty të krijojë ndonjë skandal duke bërtitur për të gjitha këto parashikime ndjellakeqe. Sidoqoftë, në atë moment ajo u bind se duhet pasur durim. „ Do të përpiqem ta gjejmë ndonjë skaj tjetër të mbretërisë. Të asaj mbretërisë se kryeqytetit“, i tha Drini pa e shikuar fare.

         Ajo u qeshë si gjithmonë plotë dyshim. Ajo kur dëshiron të kundërshton diçka e që mos t´ua prishi qejfin tjerëve qeshet, e kafshon buzën e poshtme më dhëmbë.

„ Nuk është krejt ashtu!“, tha.

„ Gjërat nuk gjykohen me një bisedë të veçantë, sado e vrazhdë, e pakapshme të duket ajo bisedë“, ia ktheu Drini.

Më pastaj, asnjëri nuk folën sikur dëshironin të tregonin se mendimet i kishin të njëjta. Ishte kjo një natë që ndodhnin rropatjet e tilla. Të ngjashme. Ku shfaqën në mënyrë identike dhe paralele idetë. Vetëm frymëmarrjet e vetmuara dhe drita elektrike në dhomë e pengonte të hynte brenda errësira dhe t´ua ndërpres këto kujtime paralele.

Atë errësirë që kishte lëshuar shtat mbi qytet.

Yllka dëshironte të fikej drita, Drini e kundërshtonte. Ishte kjo përzierje mes dashurisë, dritës dhe errësirës. Një mllef i ngulfatur në shpirt kishte zënë vend në qoshen e shpirtrave të heshtur. Cili kemi të drejt, menduan përnjëherë.

          - Drin, së paku fike dritën, – tha ajo, më tepër për ta lëvizur bisedën dhe për t´u zgjuar nga mendimet e kësaj katrahure. Si duket heshtja ia kishte futur frikën në palcë në atë hotelin e fjetur, sado që nga jashtë dëgjoheshin zhurma dhe brohoritje njerëzish që parakalonin në natën e vonë.

          - S´di, po me ka kapluar një frikë! - belbëzoi Yllka, dhe u duk se u zbe e tëra. U duk se edhe bisteku i zi mbi ballë u bë i zbehtë. Pastaj u mpi në trup dhe vari krahun në gjoksin e Drinit. Kjo zgjati vetëm një çast.

Në qytet kishte ra terri i dendur.

Ishin të dytë të dehur nga një përmallim i hershëm.

          - S´di pse? Po kam frikë, -foli për çuditshëm edhe një herë ajo kur u çlirua nga përqafimi.

          - E di unë, - deshi t´ia shpjegoj Drini por dora e saj si përkëdhelje butësisht ia ndërpreu fjalën. Më gishtin e unazës ia ledhatoj buzët sikur mundohej të ia mbylli gojën. - Ke frikë se ke lexuar shumë vepra për shtrigat dhe lugetërit, apo i ke shikuar filmat e Hichkokut, - i foli ai, pasi u çlirua nga dora e saj. Ajo nuk foli. Një përndezje e trupit dhe shpirtit, natyrisht që në raste të tilla nuk lejon të shpjegohen përfytyrimet që ka njeriu në ato qasje të përmbytjes shpirtërore. Veçanërisht kur njërën anë ka fluturime romantike të ëndrrave, e në anën tjetër ka qasje të zakonshme për t´u kacafytur me të vërtetën.

“Vallëzimi i Vampirëve“ – belbëzoi njeri.

Heshte të dytë. S´di pse?!

Dikur, si nëpër gjumë apo sikur njeriu ka frikë nga diçka Yllka pyeti.

          - Pse të pengon drita?

Ajo në dritën e dobët, në një dritë jo aq të fort e shikoj në fytyrë. E shikoi në sytë, në gojë. Ia shikoi ballin e mërrolur.

          - Në jetën tënde, në çfarë çastesh e ke ndjerë vetën më të lumtur? – i tha Drini për ta larguar nga mendimet e rënda.

Ajo heshti, që heshtja e saj nuk i pëlqeu ati edhe aq.

Më vonë i tregoi se atë natë Drini ishte dukur i trembur, i frikësuar, kishte një ndjenjë të çuditshme që edhe asaj ia shtonte kujdesin në të folur.